W przypadku czasu pracy kierowcy mamy na myśli dwie pory nocne: jedną służącą do celów rozliczania czasu pracy, drugą do celów ustalenia prawa do dodatku do wynagrodzenia.
• Pora nocna do celów rozliczania czasu pracy kierowcy.
Zgodnie z art. 21 ustawy o czasie pracy kierowców, w przypadku gdy praca jest wykonywana w porze nocnej, czas pracy kierowcy nie może przekraczać 10 godzin w danej dobie.
Dla celów rozliczania czasu pracy i ustalania uprawnienia do wynagradzania za pracę w godzinach nadliczbowych, przez dobę należy rozumieć 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której kierowca rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Pora nocna oznacza okres czterech godzin pomiędzy godziną 00:00 a godziną 07:00; definicję pory nocnej zawartą w tym przepisie stosuje się wyłącznie do celów ustalania czasu pracy.
Przykład:
Kierowca rozpoczyna pracę o godzinie 6.00 w poniedziałek i pracuje 10 godzin (czynności kierowcy zostały zaliczone do czasu pracy), a następnie odpoczywa 11 godzin – w takim przypadku nie może rozpocząć kolejnej pracy już o godzinie 3.00 w tej samej dobie, mimo iż w takiej sytuacji miałby zapewniony 11-godzinny odpoczynek. W takim przypadku bowiem naruszyłby przepisy art. 21 ustawy o czasie pracy kierowców (praca w porze nocnej). Kolejna praca może zatem rozpocząć się dopiero po zakończeniu tejże doby pracowniczej, czyli o godzinie 6.00 we wtorek.
• Pora nocna do celów ustalenia prawa do dodatku do wynagrodzenia.
Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21:00 a 7:00.
Kodeks pracy pozwala pracodawcy na pewnego rodzaju elastyczne dostosowanie pory nocnej do wewnętrznych potrzeb jego zakładu pracy.
Porę nocną pracodawca ustala w regulaminie pracy (art. 1041 § 1 pkt 4 Kodeksu pracy), może również ustalić ją w układzie zbiorowym pracy (art. 240 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy), a w przypadku braku obowiązku tworzenia regulaminu pracy, bądź niezawierania układu zbiorowego pracy, pracodawca jest obowiązany poinformować pracownika na piśmie o obowiązującej w zakładzie pracy porze nocnej (art. 29 § 3 Kodeksu pracy).
Kierowcy, który wykonuje pracę w porze nocnej, przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów (art. 1518 § 1 Kodeksu pracy).
Dodatek za pracę w porze nocnej przysługuje wszystkim pracownikom wykonującym pracę w porze nocnej i jest niezależny od innych dodatków, w szczególności przysługuje niezależnie od dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, przypadających na tę porę.
Pracodawca może przewidzieć korzystniejsze zasady wynagradzania za pracę w porze nocnej niż przewiduje to Kodeks pracy.
W stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy dodatek za pracę w porze nocnej, może być zastąpiony ryczałtem, którego wysokość odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej (art. 1518 § 2 Kodeksu pracy).
Wysokość ryczałtu powinna być tak ustalona, aby odpowiadała przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej. Ustalenie ryczałtu w wysokości zaniżonej w stosunku do faktycznie wypracowywanych godzin w porze nocnej, nie zwalnia pracodawcy z obowiązku wyrównania należności za pracę faktycznie wykonaną w porze nocnej do kwoty określonej w Kodeksie pracy.
Ważne!
Pracownika (również kierowcy) opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia nie wolno zatrudniać w porze nocnej bez jego wyraźnej zgody na pracę w porze nocnej. Uprawnienie to dotyczy jednego z rodziców, bądź opiekunów dziecka.